Neidio i’r cynnwys
English

Gwaith a gofalu – cymorth gyda gofalu

Gall gweithio a gofalu fod yn her, felly mae’n bwysig gofalu amdanoch chi’ch hun a chymryd yr amser i sicrhau eich bod yn cael digon o gefnogaeth.

Gallai hyn gynnwys cysylltu ag eraill mewn sefyllfaoedd tebyg, cymryd seibiant o ofalu, neu archwilio cymorth awdurdodau lleol. Darganfyddwch fwy:

Gall cael cymorth yn gynnar eich helpu i reoli gweithio a gofalu. Er enghraifft, os ydych chi newydd ddechrau gofalu am rywun, gall cael cymorth yn ei le yn gynnar eich helpu i addasu eich trefniadau yn y dyfodol os bydd pethau’n newid.

Siarad am ofal gyda’r person rydych yn gofalu amdano

Gall rhai pobl ei chael hi’n anodd siarad â’r person maent yn gofalu amdano ynghylch cael mwy o gefnogaeth. I gael cyngor ar gael y sgyrsiau hyn, efallai y byddai’n ddefnyddiol i chi ddod o hyd i’ch gwasanaethau cefnogi gofalwyr lleol ar Carers Trust (gwefan allanol) neu siarad ag eraill mewn sefyllfa debyg mewn cyfarfod ar-lein Gofalwyr Cymru (gwefan allanol).

Cefnogaeth gan eich awdurdod lleol

Os ydych yn gofalu am rywun neu angen gofal, efallai y bydd gennych hawl i gael cymorth gan eich awdurdod lleol. Yn aml, y cam cyntaf tuag at gael y cymorth hwn yw deall yr hyn sydd ei angen.

Lle da i ddechrau yw’r wefan ar gyfer yr awdurdod lleol sy’n darparu gofal cymdeithasol yn eich ardal. Mewn trefi a dinasoedd, yn aml mae sefydliad sy’n darparu’r holl wasanaethau lleol (e.e. tai, gofal cymdeithasol ac ati), ond os ydych chi’n byw mewn cyngor sir, dyma’r safle cyngor sir sydd ei angen arnoch yn hytrach na’ch cyngor bwrdeistref.

I weld beth allai wneud eich bywyd yn haws os ydych yn gofalu am rywun arall, gallwch ofyn am asesiad gofalwr (gwefan allanol). Gall argymhellion gynnwys rhywun i gymryd dros y gofal fel y gallwch gymryd seibiant, neu eich cysylltu â chymorth lleol.

I weld pa gymorth neu offer y gellid ei ddarparu i helpu’r person sydd angen gofal i fyw’n fwy annibynnol a diogel, bydd ganddynt hawl i gael asesiad anghenion gofal (gwefan allanol) (a elwir weithiau’n asesiad Deddf Gofal). Ni chodir tâl arnoch am asesiad o’r fath. Fodd bynnag, gall cost y cymorth y tu hwnt i asesiad ddibynnu ar eich adnoddau ariannol.

I ofyn am asesiad neu gael mwy o wybodaeth, siaradwch â’ch awdurdod lleol. Gallwch ddod o hyd i fanylion cyswllt ar gyfer eich awdurdod lleol ar GOV.UK (gwefan allanol).

Mae cymorth arall ar gael hefyd. Er enghraifft, os ydych chi’n ei chael hi’n anodd siopa neu baratoi prydau bwyd i’r person rydych chi’n gofalu amdano, gall rhai awdurdodau lleol ddarparu gwasanaethau prydau bwyd (a elwir hefyd yn bryd ar glud), neu gyngor ar sut i gael prydau wedi’u paratoi ymlaen llaw i chi’ch hun neu’r person rydych chi’n gofalu amdano. Darganfyddwch fwy:

Archwiliwch fwy o opsiynau cymorth a chael awgrymiadau ymarferol yng nghanllaw gofal a chymorth cymdeithasol y GIG (gwefan allanol).

Cynllunio ymlaen llaw

Cefnogwch eich hun trwy gynllunio ymlaen llaw a gwneud cynlluniau wrth gefn. Gall hyn helpu i sicrhau bod gofal yn gynaliadwy ac yn hawdd ei reoli os bydd pethau’n newid. Er enghraifft, ysgrifennwch pa ofal sydd ei angen ar yr unigolyn a beth ddylai eraill ei wneud os na allwch barhau i ddarparu cymorth am unrhyw reswm. Darganfyddwch fwy am gynllunio gofal am y dyfodol ar Carers First (gwefan allanol).

Efallai yr hoffech siarad â’r person sydd ag anghenion gofal ynglŷn â sefydlu atwrneiaeth arhosol drostynt eu hunain (efallai y byddwch am edrych ymhellach ymlaen hyd yn oed a sefydlu un i chi’ch hun). Mae atwrneiaeth arhosol yn ddogfen gyfreithiol sy’n caniatáu i rywun wneud penderfyniadau ar eich rhan, neu weithredu ar eich rhan, os na allwch wneud hynny mwyach neu os nad ydych am wneud eich penderfyniadau eich hun mwyach.

Mae dau fath o atwrneiaeth arhosol:

  • Mae un yn ymdrin â gwneud penderfyniadau am gyllid ac eiddo a gall ddechrau gweithio tra bod gan yr unigolyn alluedd o hyd.
  • Mae’r llall yn delio â phenderfyniadau am iechyd a lles a dim ond pan fydd yr unigolyn yn colli galluedd i wneud eu penderfyniadau eu hunain y daw’r person i weithredu.

Gelwir pwerau atwrnai parhaol (LPAs) yn bwerau atwrnai yn yr Alban a phwerau atwrnai parhaus yng Ngogledd Iwerddon.

Mae angen i chi gynllunio ymlaen llaw ar gyfer hyn gan fod yn rhaid i’r person sy’n gwneud yr LPA fod â’r galluedd meddyliol i gydsynio i gael LPA.

Os nad oes gan y person rydych yn gofalu amdano y gallu i wneud atwrneiaeth arhosol, mae’n dal yn bosibl cael y cytundebau cyfreithiol sydd eu hangen i wneud penderfyniadau ar eu rhan drwy wneud cais i’r Llys Gwarchod.

Darganfyddwch fwy:

Rhannu gofal gydag eraill

Ystyriwch a ydych am wneud yr holl waith gofalu eich hun neu ei rannu ag eraill. Drwy rannu gofal, gallai’r person rydych yn gofalu amdano gael ei gefnogi os nad ydych ar gael. Byddwch hefyd yn ei chael hi’n haws gwneud amser i ofalu amdanoch eich hun, a chyfuno gwaith a gofal os dymunwch.

Efallai yr hoffech siarad â theulu a ffrindiau i weld a ellir rhannu gofal. Neu efallai y bydd gennych hawl i gael cymorth gan eich awdurdod lleol drwy asesiad anghenion gofal (gwefan allanol). I gefnogi’r sgyrsiau hyn a deall eich sefyllfa bresennol, ceisiwch fapio’r bobl a’r gwasanaethau rydych chi’n rhyngweithio â nhw er mwyn cael cymorth. Gall hyn eich helpu i sylwi ar unrhyw fylchau mewn cefnogaeth ac i drafod gydag eraill sut y gellid rhannu gofal.

Edrych ar ôl eich hun

Mae gofalu amdanoch chi’ch hun yn bwysig a bydd yn eich rhoi yn y sefyllfa orau i gyfuno gwaith a gofal. Pan fydd rhywun rydych yn ei adnabod angen gofal, gallwch deimlo’n euog am neilltuo amser i ofalu am eich lles eich hun. Gall cydnabod y teimladau hyn a dysgu sut mae eraill wedi delio â sefyllfaoedd gofal heriol helpu i ddiogelu eich lles, eich perthnasoedd a’ch gallu i gefnogi’r person sydd angen gofal.

Cael cymorth i ymdopi ag euogrwydd ac emosiynau anodd ar Ofalwyr Cymru (gwefan allanol). Gallwch hefyd ffonio Carers Direct ar 0300 123 1053 (dydd Llun i ddydd Gwener, 9am i 8pm; Dydd Sadwrn a Dydd Sul 11am i 4pm) neu ddod o hyd i linellau cymorth eraill ar NHS.UK (gwefan allanol).

Seibiant o ofalu

Efallai y byddwch yn gallu cymryd seibiant o ofalu tra bod rhywun arall yn gofalu am y person rydych yn gofalu amdano. Gelwir hyn hefyd yn seibiannau gofalwyr neu seibiannau seibiant. Gallai seibiant amrywio o ychydig oriau i arhosiad byr mewn cartref gofal. Gall hyn fod yn rhan o’r trafodaethau a gewch os gofynnwch am asesiad gofalwr gan eich awdurdod gwasanaethau  cymdeithasol lleol.

Darganfyddwch fwy:

Ewch i’r dudalen nesaf ‘Cymorth a chyngor ariannol’ →

← Ewch yn ôl i dudalen dewislen gweithio a gofalu